Mai Anh
Hàng năm, mùa lễ hội ở Hà Nội luôn rực rỡ sắc màu với nhiều thủ tục và nghi thức khác nhau. Trong đó, lễ hội làng Lệ Mật cũng được người dân địa phương và du khách đón nhận rất nồng nhiệt, dù hơi “độc lạ” nhưng hãy cùng chúng tôi tìm hiểu, khám phá thêm về lễ hội này nhé.
Làng Lệ Mật nằm ở đâu?
Làng Lệ Mật là một thị trấn thuộc tổng Gia Thụy, huyện Gia Lâm, phủ Thuận An, xứ Kinh Bắc, tồn tại vào cuối thời Lê, đầu thời Nguyễn. Năm 1961, xã Việt Hưng và các xã thị trấn khác thuộc huyện Gia Lâm được hợp nhất và sáp nhập vào thành phố Hà Nội. Một phần của huyện Gia Lâm được tách ra để thành lập quận Long Biên, trong khi đô thị Việt Hưng được đổi tên thành phường Việt Hưng năm 2003. Lệ Mật là một làng cổ, xưa có tên là “Trù Mật”, sau đổi theo chúa Trịnh Chù đổi thành Lệ Mật như ngày nay.
Hiện nay, Lệ Mật thuộc địa phận xã Việt Hưng, quận Long Biên và cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 7 km về phía Đông Bắc.
Làng Lệ Mật được mệnh danh là làng rắn bởi trong làng có hàng trăm hộ nuôi rắn khác nhau và cũng có hàng chục nhà hàng chế biến đặc sản rắn. Bạn cũng có thể mua đặc sản rắn hay rượu rắn nổi tiếng cũng như tìm hiểu thêm về các hoạt động văn hóa nghệ thuật về rắn được cử hành trang trọng và long trọng ở đây.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào về chất lượng rắn ở đây, đừng lo lắng! Vì Lệ Mật là làng rắn nổi tiếng của Việt Nam và thế giới và cũng là trung tâm buôn bán rắn của cả miền Bắc! Khám phá Hà Nội đừng quên ghé thăm làng Lệ Mật nhé!
Truyền thuyết về làng rắn Lệ Mật
Tương truyền, vào đời vua Lý Nhân Tông, thì cô công chúa yêu quý của vua đi thuyền qua sông Thiên Đức (nay là sông Đuống), một hôm bị đắm tàu chết đuối và không tìm thấy xác. Nhà vua rất đau lòng và ra lệnh rằng ai tìm thấy công chúa sẽ được thưởng rất lớn, nhưng không ai tìm thấy.
Ở Lệ Mật có chàng trai họ Hoàng đã dũng cảm chiến đấu với con thủy quái và cuối cùng đưa được xác công chúa lên bờ. Vua ban thưởng nhiều gấm vóc, vàng bạc nhưng từ chối thưởng phẩm, chỉ xin vua cho dân nghèo làng Lệ Mật và các làng xung quanh “di cư” đến vùng đất phía tây kinh thành Thăng Long để làm trang trại. Được vua đồng ý, ông cùng người dân Lệ Mật vượt sông Nhị Hà (sông Hồng) khai khẩn vùng đất phía Tây kinh thành Thăng Long.
Vùng đất này dần được bồi đắp, mở rộng thành 13 thôn, sử sách gọi là “Thập Tam Trại”. Mười ba làng có tên là Cống Vị, Giảng Võ, Ngọc Hà, Thủ Lệ, Vạn Phúc, Hữu Tiếp, Thụy Khuê, Liêu Giai, Ngọc Khánh, Kim Mã, Đại Yên, Phủ Đế… Người dân Lệ Mật suy tôn ông là một vị thần bảo trợ hộ mệnh của con người. Hàng năm, cư dân của 13 thành phố trở về để tỏ lòng thành kính với ông.
Lễ hội làng Lệ Mật có gì đặc biệt?
Theo tục lệ cổ truyền, người dân Lệ Mật tiến hành một nghi lễ độc đáo gọi là Đa Ngư (Lễ Cầu Ngư) vào ngày 21-23/3 âm lịch. Nghi lễ này dựng lại truyền thuyết chàng trai họ Hoàng đã hy sinh thân mình để chiến đấu với thủy quái Giao Long và vớt xác công chúa bị chết đuối. Lễ hội Đa Ngư là một cuộc diễn xướng tâm linh hằng năm qua đó gửi lời cầu nguyện và lòng biết ơn của người dân Thành Hoàng đến công chúa.
Mong ước này dường như thường được linh ứng bởi đêm trước ngày ra khơi đánh cá, trời thường mưa, nhờ gió mưa mà cá được chở từ Hồ Tây về Giếng Ngọc để người dân đánh bắt. Người dân địa phương thường nói rằng cá do công chúa gửi đến sẽ thường có chấm đỏ hoặc vàng trên vảy của thân cá.
Tục cầu ngư trong lễ hội làng Lệ Mật có từ lâu đời. Đây là nét độc đáo trong văn hóa truyền thống của hai vùng quê Kinh Quan và Cựu Quan, đồng thời cũng thể hiện được tinh thần đoàn kết giữa những nơi có chung cội nguồn. Người ta cho rằng khi Kinh Quan và Cựu Quan đoàn kết, thống nhất thì cá thiêng hàng năm sẽ theo mây mưa bơi từ Hồ Tây về Giếng Ngọc.
Vào mùa lễ hội, ngôi đình dài bên ngoài làng được trang hoàng lộng lẫy với nhiều cờ hoa, quạt các loại, nến thắp sáng và nhang đèn cao ngất ngưởng. Vào ngày chính hội, đại diện của con cháu 13 tộc họ phía Tây kinh thành Thăng Long sẽ đi xa trở về.
Thăng Long xưa có 13 mâm lễ vật được rước từ kinh đô về long đình ở làng Lệ Mật để dự hội (sau đó có sự thay đổi về địa lý nên thêm một số làng). Theo quy định của thành phố, chủ tế phải là Lệ Mật; Vạn Phúc – Anh cả của 13 thành, có tài đọc văn; Nam Hào là ca đoàn miền Tây; Giảng Võ là Đồng Chân; Ba thành Vạn Phúc, Kim Mã, Thủ Lệ làm trấn thủ. Tuy nhiên, việc tham gia các trại không thường xuyên nên số lượng thành viên và nội quy thay đổi theo từng năm. Luật làng cũng quy định, chủ tế phải là người cả đời có danh giá, có đạo đức nghĩa khí và vẫn sống với cụ bà. Người chủ tế phải làm lễ ăn chay một tháng trước khi vào hội.
Bên cạnh phần lễ, phần hội luôn thu hút đông đảo người dân tham gia, đây là hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian độc đáo. Vào ngày chính hội, đại diện con cháu của 13 trại phía Tây kinh thành Thăng Long xưa mang 13 lễ vật từ kinh thành về long đình ở làng Lệ Mật để tham gia lễ hội. Tại hội làng có độc đáo múa rắn được làm bằng tre với mái tranh, mô tả thủy quái bị đánh bại bởi sức mạnh và ý chí của một chàng trai trẻ tên Hoàng. Người ta còn tổ chức các cuộc thi tìm rắn to, rắn đẹp, rắn lạ… Đồng thời, chia sẻ bí quyết, cách bắt rắn, nuôi rắn, khai thác nọc rắn, chữa rắn độc cắn… Người tham dự lễ hội có thể thưởng thức những món ăn ngon từ thịt rắn.
Ai mê rắn thì đừng bỏ lỡ những kiến thức bổ ích và thưởng thức nhiều món ngon, đặc sản nơi đây. Nếu có dịp đến Hà Nội vào tháng Giêng, bạn cũng hãy thử ghé thăm làng Lệ Mật để tham dự lễ hội làng Lệ Mật này nhé! Ngoài ra các bạn có thể tìm hiểu thêm về Lễ hội đền Cổ Loa hay Lễ hội Tản Viên Sơn Thánh cũng rất đặc sắc.
