Mai Anh
Tết Nguyên đán là ngày lễ rất quan trọng nhất trong nền văn hóa Việt Nam. Trong ngày Tết cổ truyền này, có nhiều phong tục tập quán được lưu truyền từ xa xưa cho đến nay đang dần trở thành một nét đẹp trong văn hóa ngày Tết.
Việc thờ lễ cúng ông Công, ông Táo là một trong những nét đẹp văn hóa đó. Không ai biết chính xác tục cúng ông Công, ông Táo có từ năm bao nhiêu, chỉ biết rằng nó đã có từ rất lâu và đã ăn sâu vào tiềm thức của người Việt từ bao đời nay.
Cúng ông Công, ông Táo có ý nghĩa gì?
Cúng ông Công, ông Táo là phong tục lâu đời ở Việt Nam. Theo truyền thuyết, ông Công là vị thần cai quản đất đai trong nhà và ông Táo là vị thần trông coi việc bếp núc.
Ông Công, ông Táo được thượng đế cử xuống trần gian để theo dõi, ghi việc tốt xấu của con người. Và hàng năm, cứ đến ngày 23 tháng Chạp, vị thần này lại lên trời báo cáo mọi việc tốt xấu của con người trong một năm qua, để trời phân định công đức.
Vì vậy, trong quan niệm của người Việt, ông Công và 3 vị thần Táo là những vị thần quyết định cát hung, phúc đức cho gia đình. Tất nhiên, những phước lành này đến từ việc làm những điều đúng đắn cho gia chủ và những người trong nhà.
Để cầu mong gia đình mình mọi sự may mắn, vạn sự như ý thì mỗi năm ngày 23 tháng Chạp, người ta đều tổ chức lễ tiễn ông Công, ông Táo về chầu Trời.
Cúng ông Công, ông Táo giờ nào tốt nhất?
Theo truyền thống, Lễ cúng ông Công ông Táo được tổ chức hàng năm vào ngày 23 tháng 12 âm lịch. Theo dương lịch, Lễ cúng ông Công ông Táo năm 2023 rơi vào ngày Thứ bảy, ngày 14 tháng tháng Giêng. Tuy nhiên, nếu hôm đó không cúng được ông Công ông Táo thì gia đình vẫn có thể làm lễ cúng trước ngày 23 tháng chạp.
Dựa theo lịch vạn niên 2023, giờ tốt để các gia đình cúng Thần Tài
Ngày 17 tháng 12 âm lịch, tức ngày 08/01/2023 Dương lịch: Ngày Bính Dần, đây là ngày Hoàng đạo Kim Quỹ.
Các khung giờ đẹp gồm:
- Tý: 23 giờ – 1 giờ.
- Sửu: 1 giờ – 3 giờ.
- Thìn: 7 giờ – 9 giờ.
- Tỵ: 9 giờ – 11 giờ.
- Mùi: 13 giờ – 15 giờ.
- Tuất: 19 giờ – 21 giờ.
Ngày 18 tháng 12 âm lịch, tức ngày 09/01/2023 Dương lịch: Ngày Đinh Mão, đây là ngày Hoàng đạo (Bảo Quang hay còn gọi là Kim Đường).
Các khung giờ đẹp gồm:
- Tí: 23 giờ – 1 giờ.
- Dần: 3 giờ – 5 giờ.
- Mão: 5 giờ – 7 giờ.
- Ngọ: 11 giờ – 13 giờ
- Mùi: 13 giờ – 15 giờ.
- Dậu: 17 giờ – 19 giờ.
- Ngày 20 tháng Chạp:
Ngày 20 tháng 12 âm lịch, tức ngày 11/01/2023 Dương lịch: Ngày Kỷ Tỵ, đây là ngày Hoàng đạo Ngọc Đường.
Các khung giờ đẹp gồm:
- Sửu: 1 giờ – 3 giờ.
- Thìn: 7 giờ – 9 giờ.
- Ngọ: 11 giờ – 13 giờ.
- Mùi: 13 giờ – 15 giờ.
- Tuất: 19 giờ – 21 giờ.
- Hợi: 21 giờ – 23 giờ.
Đặc biệt, giờ ngọ ngày 20 tháng chạp (tức ngày lễ) là giờ đẹp nhất để cúng ông Công ông Táo. Nếu cúng ông Công ông Táo trong thời gian này, năm mới hứa hẹn những điều may mắn sẽ đến với gia đình bạn, hút điều tốt lành và hóa giải những điều xui xẻo và bệnh tật hiệu quả hơn.
Ngày 23 tháng 12 âm lịch, tức ngày 14/01/2023 Dương lịch: Ngày Nhâm Thân, đây là ngày Hoàng đạo Tư Mệnh.
Các khung giờ đẹp gồm:
- Thìn: 7 giờ – 9 giờ.
- Tị: 9 giờ – 11 giờ.
- Ngọ: 11 giờ – 13 giờ.
Giờ Thìn, ngày 23 tháng Chạp, năm Tân Sửu, là giờ Tốc Hỷ. Do đó, bạn có thể chọn khung giờ này để thực hiện lễ cúng tiễn Táo Quân về chầu trời. Riêng giờ Ngọ (từ 11 giờ đến 13 giờ) ngày 23 tháng Chạp là thời điểm các vị thần tụ hội để chuẩn bị lên chầu trời. Vì vậy, đây được coi là giờ thiêng để tiễn ông Công, ông Táo về chầu trời (tốt nhất là trước 12 giờ).
Tuy nhiên, ngày 23 tháng Chạp của năm Dần là giờ Ngọ, giờ Hắc Đạo. Vì vậy tùy theo quan niệm của mỗi gia đình mà bạn có thể lựa chọn khung giờ phù hợp. Thực tế không nhất thiết phải cúng ông Công ông Táo vào buổi trưa (chính Ngọ).
Mâm cúng ông Công, ông Táo bao gồm những gì?
Như đã nói, Táo Quân là vị thần cai quản việc nhà, việc bếp núc và biết rõ mọi việc trong gia đình. Vì vậy, lễ tiễn biệt Táo Quân rất quan trọng. Để việc cầu khấn đạt hiệu quả, bạn phải chuẩn bị mâm cúng ông Công ông Táo đầy đủ.
Đồ cúng ông Công ông Táo cơ bản bao gồm:
- 3 chiếc mũ Táo Quân: 2 chiếc mũ dành cho Táo ông (loại có cánh chuồn) và 1 chiếc mũ dành cho Táo bà (loại không có cánh chuồn).
- 3 bộ quần áo giấy Táo Quân: 2 bộ nam và 1 bộ nữ.
- 3 đôi hài Táo Quân: 2 đôi hài nam và 1 đôi hài nữ.
- Trái cây và trầu cau tươi.
- Hương, nến, đèn, rượu nếp hoặc trà.
Theo người xưa, Táo Quân sẽ cưỡi cá chép lên chầu trời. Vì vậy, nhiều gia đình cũng chuẩn bị cá chép trong lễ cúng ông Công ông Táo. Tùy theo địa điểm, vùng miền mà số lượng cá chép có thể khác nhau.
Thông thường, người miền Bắc chuẩn bị 3 con cá chép đỏ còn sống thả vào bể nước. Trong khi đó, với quan niệm “cá chép hóa rồng” để tiễn Táo Quân về trời, người dân miền Trung sẽ dùng ngựa giấy để tiễn Táo Quân. Còn trong nam sẽ dâng vật dụng đơn giản như nón, quần áo, hài, cá chép giấy.
Thực tế, mâm cỗ cúng ông Công ông Táo không cần quá cầu kỳ. Tùy vào điều kiện của mỗi gia đình mà bạn có thể cúng món mặn hay món chay tùy theo khẩu vị. Thông thường, mâm cúng ông Công ông Táo đơn giản nhất sẽ gồm các món cơ bản sau:
- Gà trống luộc (hoặc vịt quay, thịt heo luộc).
- Xôi gấc hoặc xôi nếp, xôi lá cẩm, xôi đậu,…
- Bánh chưng, bánh tét.
- Canh chân giò nấu măng hoặc canh mọc.
- 1 chén muối, 1 chén gạo.
Ngoài ra, một số gia đình còn cúng các món chè như chè hoa cau, chè trôi nước và các loại bánh trái.
Những điều cần chú ý trong nghi thức lễ cúng ông Công, ông Táo
Gia chủ khi cúng Táo Quân nên thành tâm nghĩ về những lỗi lầm, điều xấu đã phạm phải và xảy ra trong năm của gia đình; kiểm điểm, sám hối, hứa đền tội và xin Táo Quân chỉ báo điều lành, mong Ngọc Hoàng phù hộ độ trì cho gia đình.
Trước đây, nhiều gia đình cúng Táo Quân gọi hết con cháu lắng nghe lời khấn để cùng cha mẹ kiểm điểm, cùng nhau sám hối, biết phấn đấu tu dưỡng trong năm mới. Hoặc trong bữa ăn sau lễ cúng, ông bà, cha mẹ kể chuyện Táo Quân và dặn dò con cháu phải sống nhân hậu, ngoan ngoãn, không làm điều ác, sống trung thực. Đây là điểm quan trọng nhất trong lễ cúng Táo Quân vì nó mang tính giáo huấn và tinh thần nhân ái sâu sắc.
- Trước khi đọc văn khấn phải tắm rửa sạch sẽ, ăn mặc chỉnh tề, kín đáo, lịch sự để tỏ lòng thành kính với thần linh.
- Việc đọc văn khấn phải nghiêm trang, đọc thái độ thành khẩn, đọc to, rõ chữ.
- Không nên cầu tài lộc, chỉ cầu báo cáo những điều tốt lành trong năm.
- Không cúng sau 12 đêm ngày 23
- Không đặt bát cúng dưới bếp
- Không thả cá từ trên cao xuống
Tham khảo văn khấn lễ cúng ông Công, ông Táo hàng năm
Bày lễ, thắp hương xong khấn như sau:
Kính lạy ngài bản gia Đông Trù tư mệnh Táo phủ thần quân!
Kính lạy các ngài bản gia thần linh, thần hoàng bản thổ, ngũ phương ngũ lộ long mạch tài thần, ngũ phương ngũ thổ phúc đức chính thần, bản gia chấp sự chư tôn thần!
Tiến chủ con là: (tên ông bà cha mẹ, con cháu…) đồng gia đẳng.
Hôm nay là ngày ngài Đông Trù tư mệnh Táo phủ thần quân về trời phụng mệnh Ngọc đế. Tiến chủ chúng con thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, xiêm hài áo mũ, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, dâng hiến tôn thần, đốt nén tâm hương dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời:
Ngài Đông Trù tư mệnh Táo phủ thần quân giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.
Kính mời các ngài bản gia thần linh, thần hoàng bản thổ, ngũ phương ngũ lộ long mạch tài thần, ngũ phương ngũ thổ phúc đức chính thần, bản gia chấp sự chư tôn thần đồng tọa, thụ hưởng lễ vật.
Tuân theo lệ cũ, ngài Đông Trù tư mệnh Táo phủ thần quân là chủ Ngũ Tự. Cúi xin ngài soi xét lòng trần, gia ban phúc lộc. Trong năm gia đình chúng con có những sai phạm, lỗi lầm gì xin tôn thần gia ân châm chước (đến đây gia chủ có thể bộc bạch những điều tốt – xấu của gia đình, nhận lỗi, sám hối, hứa sửa đổi). Ngài về trời chầu Ngọc đế, tấu xin Ngọc đế gia ân ban phước, phù hộ toàn gia chúng con trai gái trẻ già được an ninh khang thái!
Chúng con xin giải bày tấm lòng thành thực. Cúi xin các vị thần minh chứng giám!
Cẩn cáo, thượng hưởng!
Có thể nói, việc chọn giờ cúng ông Công ông Táo là rất quan trọng đối với mỗi gia đình. Điều này liên quan đến tín ngưỡng, niềm tin của người Việt Nam, sự mong chờ một cái Tết đủ đầy, hạnh phúc. Mong rằng qua bài viết trên sẽ giúp bạn biết được nghi thức lễ cúng ông Công, ông Táo đầy đủ chuẩn nhất. Tùy theo quan niệm, phong tục của từng gia đình mà lựa chọn thời gian, mâm cúng,.. cúng sao cho phù hợp. Chúc các bạn năm mới vạn sự thành công và hạnh phúc!
