Mai Anh
Nhắc đến Sơn La thì người ta thường nghĩ ngay đến du lịch Mộc Châu, một cao nguyên hùng vĩ với phong cảnh thiên nhiên thơ mộng khiến ai đặt chân đến đây cũng phải mê mẩn. Không chỉ vậy, Sơn La còn nổi tiếng với nền văn hóa ẩm thực phong phú, độc đáo mang đậm hương vị núi rừng. Nếu bạn cũng đang có ý định ghé thăm Sơn La trong thời gian sắp tới và muốn biết đặc sản Sơn La mua gì về làm quà thì hãy tham khảo bài viết dưới đây.
1. Đặc sản Sơn La – Nộm da trâu
Sơn La là vùng đất có bối cảnh nhà hàng ăn uống rất độc đáo, mang đậm màu sắc của vùng núi Tây Bắc, trong số đó có món nộm da trâu rất được ưa chuộng. Trâu là loài động vật quý và rất gần gũi với con người nên người dân ở đây (đặc biệt là người Thái) nên thường người dân ở đây không mổ thịt thường xuyên mà chỉ mổ khi trâu quá già hoặc trâu chết do ngoại cảnh.
Thịt da của trâu rất cứng và dày nên công đoạn chế biến đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ của người đầu bếp. Để làm được một đĩa da trâu giòn mà không ngấy, người dân nơi đây phải trải qua nhiều công đoạn phức tạp. Sau khi chế biến xong da trâu thì thái mỏng thịt rồi trộn cùng với rau dớn, đậu phộng, hoa chuối,… đặc biệt là nước măng chua càng làm món ăn này thêm sảng khoái và ngon miệng.
Khi ăn bạn có thể cảm nhận được độ giòn của da trâu và vị chua chua của măng hòa cùng các hương vị khác. Nếu có dịp đến Sơn La, bạn hãy thử món ăn độc đáo này nhé hoặc cũng có thể mua về làm quà, món nộm da trâu thường được tìm thấy trong các ngôi nhà của dân làng.
2. Đặc sản Sơn La – Cơm Lam
Cơm lam là món ăn nổi tiếng được nhiều người yêu thích ở Tây Bắc. Cơm lam được làm đơn giản bằng gạo nếp, đặc biệt là gạo nếp thơm, nếp cẩm và nếp cái hoa vàng. Công thức làm món này không phức tạp, chỉ cần cho muối và gừng vào gạo nếp rồi ủ qua đêm. Sau đó cho vào ống tre, đổ lượng nước vừa phải, đậy kín bằng lá chuối. Cuối cùng, nấu cho đến khi gạo thơm, ống tre cháy khét và không còn nước trong ống tức là gạo đã chín.
Khi ăn, bạn tách từng ống nứa ra, để lại một lớp lụa mỏng bao bọc chặt lấy từng ống cơm trắng tinh, thơm ngon. Cơm lam thường được ăn với muối hoặc chẩm chéo (một đặc sản nổi tiếng khác của Sơn La). Cơm lam rừng có hương vị đặc biệt độc đáo, có mùi thơm của gạo nếp quyện với tre rừng, mang đậm màu sắc của núi rừng.
3. Thịt trâu gác bếp
Thịt trâu gác bếp không chỉ là món đặc sản để làm quà mà trâu gác bếp còn là món ăn nổi tiếng ở nhiều tỉnh miền núi Tây Bắc, được ca ngợi như là tượng đài ẩm thực dân tộc nơi đây. Nguyên liệu chính của món ăn này là thịt trâu, chúng được chăn thả tự nhiên trong môi trường, ngày này qua ngày khác chăn thả trên núi cao nên thịt dai và ngọt.
Sau khi được lựa chọn, những miếng thịt trâu tươi ngon nhất thì sẽ được lọc hết phần gân trâu và tẩm ướp với nhiều loại gia vị đặc trưng của vùng núi Tây Bắc. Sau vài giờ, khi gia vị đã ngấm, thịt sẽ được treo trên gác bếp để hun khói lửa rừng. Đây là đặc điểm nổi trội nhất của món ăn này.
Để làm được đặc sản Sơn La thịt trâu gác bếp, người ta cần rất nhiều thời gian hun khói để cho lớp vỏ ngoài khô và đen, nhưng bên trong vẫn đỏ và mềm. Thưởng thức thịt trâu gác bếp bạn sẽ cảm nhận được hương vị dai ngọt hòa quyện với hương khói do được gác bếp. Để ăn, xé thịt thành từng miếng nhỏ bày ra đĩa rồi chấm với chẩm chéo hoặc tương ớt là ngon tuyệt. Tất cả kết hợp với nhau một cách hài hòa và tinh tế tạo nên một món ngon tuyệt vời làm say lòng bất cứ ai nếm thử. Chính vì vậy mà thịt trâu luôn đứng đầu trong những món đặc sản núi rừng được mua về làm quà.
4. Ốc đá Suối Bàng Sơn La
Ốc đá Suối Bàng thường xuất hiện vào mùa mưa, thời tiết ẩm ướt bò ra ăn lá, thường từ tháng 4 đến cuối tháng 8 hàng năm. Loài ốc này thích sống ở những nơi ẩm ướt, có nhiều cây cối vì chúng thường vùi mình trong những tán lá dày. Từ ốc đá Suối Bàng người ta có thể chế biến ra rất nhiều món ăn ngon, hấp dẫn như luộc, nấu canh, gỏi,… Mỗi cách chế biến đều có hương vị rất đặc trưng riêng, để luôn thưởng thức được món ốc độc nhất vô nhị.
Vị ngọt, giòn của thịt ốc và không có mùi tanh như của các loại ốc khác do ốc đá Suối Bàng chỉ ăn lá và kết hợp cùng với mùi thơm của lá núi cao. Chính những điều này đã tạo nên một hương vị đặc biệt và sự khác biệt trong các món ăn được chế biến từ loại ốc này. Khi ăn nên ăn chậm nhai kỹ mới cảm nhận được trọn vẹn vị ngọt của ốc.
5. Cháo Mắc Nhung
Cháo Mắc Nhung là một món ăn khá là mới lạ so với những ai chưa từng đến Sơn La bao giờ. Nhưng ở nơi đây thì nó là một món ăn quen thuộc và được nhiều người yêu thích. Đến Sơn La thì nhất định phải thử món đặc sản Sơn La cháo Mắc Nhung một lần, được nấu từ quả mắc nhung – một loại quả có rất nhiều ở Sơn La, chúng rất nhỏ, có màu xanh, cùng họ với cà chua nhưng có vị đắng, cay, ngọt xong người ta nhặt và rửa sạch để nấu cháo.
Cháo Mắc Nhung phải nấu bằng gạo tấm, nấu xong cho sườn băm nhỏ vào nấu chín rồi cho quả mắc nhung vào. Cuối cùng cho các loại gia vị như ớt, gừng, sả…đã băm nhỏ và trộn đều là đã được món cháo mắc nhung thơm ngon, hấp dẫn. Khi ăn, thực khách sẽ nhớ mãi cái vị chua cay lạ miệng của món ăn này. Đây là một món ăn đặc sản mang về độc đáo mới lạ bạn không thể bỏ qua.
6. Đặc sản Sơn La – Pa Pỉnh Tộp
Sơn La là một vùng núi Tây Bắc mang đến những món ăn đậm chất của núi rừng, vừa dân dã, vừa độc đáo. Trong đó phải kể đến Pa Pỉnh Tộp – món ăn có cái tên khá là hấp dẫn và khiến thực khách tò mò khi nghe qua. Nguyên liệu để làm món Pa Pỉnh Tộp là các loại cá khác nhau như cá chép, cá trôi hay cá trắm.
Người ta thường đánh bắt cá tươi, sau đó đánh sạch vảy, cắt bỏ hết các vết nhỏ trên mình cá, khía dọc theo đường gân trên lưng cho dễ khi gập úp hơn. Sau đó, nó được nhồi với các loại gia vị, phổ biến nhất là gừng, ớt, sả, húng quế, hành, … cũng như là mắc khén và măng để giúp khử mùi tanh. Quá trình sơ chế Pa Pỉnh Tộp hoàn tất khi cá đã ngấm đều gia vị, sau đó được xếp lại và nướng trên bếp than hồng.
Khi thưởng thức món ăn này, bạn sẽ không khỏi ngạc nhiên vì độ ngon lạ lùng của nó. Với người Thái, Pa Pỉnh Tộp là một món ăn khá được đánh giá cao và được coi là một ăn tinh hoa của người Thái.
7. Nậm Pịa
Nậm Pịa là một món ăn dân dã chỉ có ở vùng núi Tây Bắc của dân tộc Thái, món ăn đậm chất núi rừng hoang sơ và dân dã. Đặc sản Sơn La Nậm Pịa được làm từ cơ quan nội tạng như gan, lòng, dạ dày, tiết, ruột non,…của động vật ăn cỏ hoang dã, cũng như các bộ phận khác như sụn, đuôi,…Cách chế biến món ăn này rất đơn giản, phần ruột non trộn với ớt, tỏi, rau thơm, mắc khén,… cùng các loại gia vị khác và nội tạng băm nhỏ. Sau đó, hỗn hợp này được đun sôi cho đến khi sóng sánh và sền sệt thì đó mới chính là Nậm Pịa.
Món ăn này cũng có vị đắng và hơi không ngon so với những người ăn thử lần đầu và khá kén thực khách. Nhưng so với người dân nơi đây, đó là một món ăn được đánh giá cao, thường được mang ra khi có khách. Nếu có cơ hội, bạn hãy đem món ăn này về làm quà nhé, sẽ vô cùng độc đáo.
8. Chẩm chéo – Đặc sản Sơn La
Chẩm chéo là món cần thiết trong các bữa cơm tụ họp hàng ngày của dân tộc người Thái ở xứ Sơn La này. Đây là loại nước chấm được coi là linh hồn của nhà hàng Sơn La, hầu hết các món ăn ở đây đều được chấm với nước chẩm chéo thay vì nước mắm hay nước tương.
Chẩm chéo được làm từ những nguyên liệu cơ bản của nước chấm như ớt, tỏi, gừng và muố. Tuy nhiên, điểm đặc biệt quan trọng và độc nhất vô nhị ở nơi đây đó là có bột mắc khén – một loại gia vị đặc trưng tạo nên hương vị Sơn La.
Chỉ cần trộn tất cả các nguyên liệu đã chuẩn bị sẵn với nhau và giã nhuyễn cho đến khi mà bạn thu được một hỗn hợp rất mịn và sền sệt. Đặc biệt khi giã xong thì bạn cho mắc khén vào, vậy là đã có ngay một bát chẩm chéo thơm ngon và đủ vị. Đi đôi với nhiều món ăn khác nhau thì chẩm chéo là thứ nước chấm đặc trưng của người dân nơi đây.
9. Bê chao
Sơn La là một địa điểm du lịch nổi tiếng, núi rừng nên thơ, hữu tình. Không những thế, Mộc Châu còn nổi tiếng với món mới mẻ bê chao. Bê chao đã trở thành một trong những đặc sản ngon nổi tiếng không thể bỏ qua khi đến thăm vùng đất này.
Nguyên liệu chính của món này là bê đực, nhất là những con dưới một tuần tuổi chưa được ăn cỏ vì dễ chế biến và giữ được vị ngọt của sữa mẹ. Thịt bê có thể tái chanh, hấp, xào,… nhưng ngon và đặc biệt quan trọng nhất có lẽ là món bê chao.
Khi nấu thịt bê, người ta thái thịt thành từng miếng, chần qua nước sôi để thịt dê trung hòa bớt mùi hôi rồi ướp các gia vị sa tế, tiêu, ớt, gừng, sả… cho thật đều. Cuối cùng, tráng qua dầu sôi. Khi dọn ra đĩa, rắc vừng rang và chanh leo lên cho món thịt bê thơm ngon nức mũi. Bê chao phải ăn nóng mới ngon và chấm với nước tương là quá tuyệt vời. Món bê chao tuy đơn giản nhưng lại là món ăn để lại ấn tượng khó phai trong tâm trí thực khách mà là món ăn đặc sản mang về làm quà rất ấn tượng đặc biệt.
10. Đặc sản Sơn La – Chè Tà Xùa
Nếu bạn đang tìm một món quà cho ông bà, cha mẹ sau chuyến du lịch Sơn La thì chè Tà Xùa cũng là một trong những gợi ý lý tưởng mà bạn có thể cân nhắc. Đặc sản Sơn La Chè Tà Xùa có hương vị thơm ngon đặc biệt luôn được nhiều du khách lựa chọn làm quà mang về.
Tà Xùa là loại cây mọc ở vùng núi cao, độ cao khoảng 1800 mét so với mực nước biển, quanh năm sương mù bao phủ nên dân gian thường gọi là chè tuyết. Cây chè có thân to, búp trắng. Người Sơn La thu hoạch và chế biến chè bằng tay, chè Tà Xùa có búp trắng, cánh vàng, lá to, được bón phân và thu hái tự nhiên, không chỉ thơm mà còn có vị bùi, ngọt và mát. Đặc biệt, màu của lá chè Tà Xùa khi pha đến các nước sau này vẫn giữ nguyên màu xanh đỏ. Khi uống ngụm đầu tiên, bạn có thể cảm thấy hơi đắng nhưng sau khi uống vào thì ngọt và thơm, không giống như các loại trà khác. Có dịp lên Sơn La, bạn nhớ nếm thử và mang chè Tà Xùa về làm quà cho mọi người thân và bạn bè nhé!
Sơn La là một danh lam thắng cảnh, vùng đất này cũng có ẩm thực khá là độc đáo và riêng biệt. Đây quả thực là một nơi nhất định phải đến để khám phá những điều mới lạ. Trên đây là một số đặc sản của người Sơn La trong số vô vàn món ngon nơi đây. Hãy thử chọn một vài đặc sản Sơn La và mua cho gia đình cùng với những người thân yêu của bạn nhé.
