Mai Anh
Theo lời Bác dạy: ‘Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình, để tham gia kháng chiến, để giữ gìn hòa bình’. Trong suốt 2 cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, lớp lớp thiếu nhi Việt Nam ở mọi miền đất nước đã góp phần không nhỏ vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Chính vì tinh thần yêu nước của các bạn học sinh Bác Hồ đã gửi một bức thư cho các thiếu niên, nhi đồng và trong thư có căn dặn “5 Điều Bác Hồ dạy” với mong muốn khen ngợi và khích lệ các em tiếp tục cố gắng và phát triển tốt hơn.
5 Điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng là gì?
“Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào
Học tập tốt, lao động tốt
Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt
Giữ gìn vệ sinh thật tốt,
Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm”.
Lịch sử ra đời 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng
Vào năm 1961, nhân Lễ kỷ niệm 20 năm Ngày thành lập Đội Thiếu niên Tiền phong Việt Nam (15/5/1941 – 15/5/1961), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi một bức thư cho thiếu niên, nhi đồng. Trong thư Bác căn dặn: “Các cháu cũng tham gia đấu tranh bằng cách thực hiện mấy điều sau đây:
- Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào
- Học tập tốt, lao động tốt
- Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt
- Giữ gìn vệ sinh
- Thật thà, dũng cảm.”
Mặc dù vậy, trong cuốn sổ Giải thưởng Bác Hồ (là loại sổ dành riêng để thưởng cho giáo viên và học sinh có thành tích xuất sắc trong học tập) năm học 1964 – 1965 thì 5 điều Bác Hồ dạy trên đây lại được in hoàn chỉnh là:
- Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào
- Học tập tốt, lao động tốt
- Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt
- Giữ gìn vệ sinh thật tốt
- Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm.
(Chữ “thật tốt” và chữ “khiêm tốn” được bổ sung vào 2 câu cuối, nên mỗi câu đều có 6 chữ).
Theo đồng chí Vũ Kỳ, thư ký riêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho biết: Có 2 phiên bản khác nhau như vậy là do gần đến cuối năm 1965, để chuẩn bị phần thưởng cho giáo viên và học sinh vào cuối năm học. Bác Hồ thấy 5 điều Bác dạy thiếu nhi, nhi đồng từ năm 1965 trở về trước, 3 câu đầu mỗi câu có 6 chữ còn 2 câu cuối mỗi câu chỉ có 4 chữ, như vậy không cân đối. Chính vì vậy, Bác đã suy nghĩ và bổ sung thêm vào phiên bản mới để 5 câu, mỗi câu đều có đủ 6 chữ.
Đặc biệt, ở lời căn dặn thứ 5 Bác có thêm vào 2 chữ “khiêm tốn”. Lý do là vì từ năm 1965 trở đi, Đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh ném bom tàn phá miền Bắc, công dân Việt Nam nghe theo tiếng gọi của Hồ Chủ tịch “mỗi người làm việc bằng hai để đền đáp cho đồng bào miền Nam ruột thịt” nên ngày càng xuất hiện và có nhiều tấm gương người tốt việc tốt hơn. Những tấm gương người tốt, việc tốt này không hạn chế ở bất kì độ tuổi đối tượng nào. Ở miền Bắc có nhiều thiếu nhi đã dũng cảm cứu người, cứu hàng hóa và ở miền Nam thì xuất hiện các dũng sĩ thanh niên diệt Mỹ.
Nhận thấy những điều này, Bác mong muốn các em thiếu nhi sẽ không vì thế mà trở thành người tự kiêu, luôn biết khiêm tốn dù trong mọi hoàn cảnh. Bởi chỉ có khiêm tốn thì các em mới có thể tiếp tục cố gắng phấn đấu và phát huy tiến bộ nhiều hơn nữa.
Chính vì vậy, Năm điều Bác Hồ dạy với mỗi câu 6 chữ đã hoàn chỉnh trở nên phổ biến rộng khắp các trường học ở Việt Nam tại các cấp và khích lệ các em hăng hái thi đua đạt thành tích tốt theo lời dạy. Bởi những đóng góp, cố gắng của các em sẽ góp phần vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng đất nước và xây dựng Tổ quốc hiện nay và mai sau.
Ngày nay, học sinh vẫn tiếp tục học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh và luôn được tuyên truyền phổ biến rộng khắp cả nước. Ở các nhà trường, nhất là tại các trường tiểu học giáo viên, ban giám hiệu nhà trường vẫn đóng khung treo bảng 05 điều Bác Hồ dạy để giáo dục các em noi theo và hình thành nhân cách cho các em từ khi còn bé.
Ý nghĩa 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng
Điều 1: Yêu tổ quốc, yêu đồng bào
Yêu tổ quốc – đây là điều đầu tiên trong 5 điều Bác Hồ dạy bởi điều đó thật sự quan trọng. Yêu Tổ Quốc giúp cho con người ta nhớ về bản sắc truyền thống yêu nước của chính mình, nhớ về cội nguồn, hiểu rõ về lịch sử dân tộc, biết ơn những thế hệ đi trước đã có công dựng nước và giữ nước, hơn hết là yêu thương đồng loại, đồng bào của chính mình. Vậy “yêu tổ quốc” mà Bác dạy có nghĩa là hiểu biết về truyền thống yêu nước tốt đẹp của dân tộc, của địa phương, hăng hái tham gia giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp. Học Lịch Sử và Địa Lí chính là một phần để thế hệ học sinh hiểu biết và thể hiện được ý nói trên.
Yêu đồng bào – được thể hiện chính trong cuộc sống hằng ngày đó là cách giao tiếp, cư xử thể hiện với mọi người xung quanh, với gia đình với bạn bè, thầy cô, sự tương thân tương ái lá lành đùm lá rách giúp đỡ lẫn nhau hằng ngày cũng như trong học tập.
Điều 2: Học tập tốt, lao động tốt
Học tập tốt chính là việc định hướng chính xác và thái độ trong học tập, luôn luôn cố gắng chăm chỉ mở rộng tiếp thu thêm nhiều kiến thức. Các bạn học sinh không chỉ học trong sách vở mà còn phải học thêm các kỹ năng mềm, kỹ năng ngoài cuộc sống hằng ngày. Chẳng hạn như: ở nhà thì chuẩn bị bài học đầy đủ, chuẩn bị sách vở, dụng cụ học tập chu đáo. Đến lớp, chú ý lắng nghe thấy cô giảng, tích cực phát biểu, ghi chép bài đầy đủ, v.v…
Lao động tốt: Chúng ta phải biết yêu lao động, hăng say lao động, phải biết quý trọng các thành quả và giá trị của lao động mà bản thân hay người khác mang lại. Bác đã nói “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ tùy theo sức của mình…” chính là lao động vừa sức, tích cực tham gia lao động tập thể. Ví dụ như: Tự giác trực nhật ở trường lớp; chăm sóc cây hoa trong nhà trường. Ở nhà thì giúp đỡ cha mẹ những công việc nhỏ theo sức của mình.
Bác muốn khuyên dạy chúng ta điều đó vì lao động sẽ giúp nâng cao sức khỏe, tinh thần thoải mái, rèn luyện sự kiên trì, nhẫn nại và hình thành những thói quen tốt.
Điều 3: Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt
Đoàn kết tốt: Trong khánh chiến đã thể hiện rõ hiệu quả của sự đoàn kết giữa tỉnh thành Việt Nam.Tình đoàn kết luôn được thể hiện trong mối quan hệ giữa bạn bè, anh, chị, em trong gia đình, trong nhóm tập thể và xa hơn nữa là trong cộng đồng Việt Nam nói riêng và Quốc Tế nói chung. Tình bạn bè là phải biết quan tâm giúp đỡ lẫn nhau trong học tập, lao động, cùng bạn cố gắng khắc phục khó khăn, trở thành đôi bạn cùng tiến trong học tập.
Kỷ luật tốt: Việc chấp hành tốt nội quy, quy định của trường lớp, cũng như những quy định chung ở nơi công cộng lâu dần sẽ trở thành thói quen, nề nếp tốt cho các bạn học sinh. Từ đó cũng răn dạy, chỉnh đốn lại những trường hợp còn thực hiện chưa tốt để sửa đổi.
Điều 4: Giữ gìn vệ sinh thật tốt
Bác muốn nhắc các bạn học sinh phải luôn chú trọng đến việc giữ vệ sinh ở trường lớp, ở nhà, nơi công cộng cũng như giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ. Ví dụ như: ở trường thì phải bỏ rác đúng nơi quy định, không vứt rác bừa bãi. Ở nhà thì biết giữ gìn vệ sinh xung quanh nhà cũng là dọn dẹp đỡ đần cha mẹ. Ở nơi công cộng luôn giữ gìn vệ sinh chung. Còn bản thân thì phải biết giữ vệ sinh thân thể sạch sẽ; tắm rửa, ăn mặc, đầu tóc gọn gàng; thực hiện ăn chín, uống sôi…
Điều 5: Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm
Khiêm tốn chính là không tự kiêu tự đại, đi ra ngoài thì phải biết chào hỏi, về nhà biết lễ phép với ông bà, thầy cô và cha mẹ. Biết tôn trọng người lớn tuổi, nói năng nhẹ nhàng, dạ, thưa khi người lớn tuổi hỏi …
Thật thà là phải biết trung thực, nói sự thật, không gian dối trong cuộc sống, trong học tập. Phải có lối sống thành thật với mọi người, với thầy cô, với bạn bè và đặc biệt là với ông bà, cha mẹ.
Dũng cảm: Nếu phạm sai phải biết nhìn nhận lỗi lầm, những khuyết điểm, thiếu sót của mình, sẵn sàng đứng ra nhận và xin lỗi mọi người. Người dũng cảm sẽ luôn được mọi người quý mến, yêu thương.
6 điều Bác Hồ dạy Công an nhân dân
- Đối với tự mình phải: Cần, Kiệm, Liêm, Chính
- Đối với đồng sự phải: Thân Ái Giúp Đỡ
- Đối với Chính phủ phải: Tuyệt Đối Trung Thành
- Đối với nhân dân phải: Kính Trọng Lễ Phép
- Đối với công việc phải: Tận Tụy
- Đối với địch phải: Cương Quyết, Khôn Khéo.
Trích Thư gửi đồng chí Giám đốc Công an Khu XII của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày 11/3/1948.
5 điều Bác Hồ dạy tiếng Anh
Dưới đây là bản dịch 5 Điều Bác Hồ dạy bằng Tiếng Anh để bạn bè Năm Châu cũng có thể đọc thấm nhuần học tập và làm theo lời căn dặn của Bác kính yêu.
1. Yêu tổ quốc, yêu đồng bào
Love The Nation, love The Compatriot
2. Học tập tốt, lao động tốt
Study well, work well
3. Đoàn kết tốt, kỉ luật tốt
Unite well, keep discipline well
4. Giữ gìn vệ sinh thật tốt
Comply with hygienic regulations
5. Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm
Be humble, be truthful, be brave
Hy vọng bài viết trên sẽ giúp bạn hiểu hơn về 5 Điều Bác Hồ dạy. Học tập vfa làm theo phát huy tiến bộ theo lời dạy của Bác để trở thành những người có ích cho quốc gia, dân tộc.
